نشا آویشن شیرازی

نقد و بررسی : نشا آویشن شیرازی

نشا آویشن شیرازی، گیاهی دارویی با خواص فراوان

معرفی گیاه و خواص دارویی آن

نشا آویشن شیرازی یا همان آویشن (آوشن) پهن برگ با نام علمی Zataris multiflora گیاهی چندین ساله و تقریبا مقاوم به سرما است که سالهاست از مراتع و کوه های ایران جمع آوری می شود. این امر موجب قیمت بالای آن، جوابگو نبودن این میزان کم برای تقاضای فراوان آویشن شیرازی و نیز در معرض خطر انقراض قرار گرفتن گونه های وحشی آویشن شیرازی شده است. لذا کشت آویشن شیرازی علاوه بر منافع اقتصادی فراوان آن موجب حفظ گونه های وحشی آن در طبیعت خواهد شد.

خصوصیات گیاهشناسی

آویشن شیرازی نیز از خانواده نعنائیان بوده و ارتفاع کوتاه (۱۰ تا ۳۰ سانتی متر) و فرم بوته ای دارد که به راحتی در داخل گلدان می توان آن را پرورش داد، ساقه های منشعب و متعدد و برگ های کوچک و گرد با حاشیه های صاف و بدون دمبرگ و گلهای کوچک و به رنگ سفید از ویژگی های آن می باشد.

میزان کاشت نشا در هکتار و توجیه اقتصادی آن

آویشن شیرازی گیاه چند ساله با عمر 3 تا 5 ساله است. چوب و برگ گیاه آویشن مورد استفاده قرار می گیرد. برگ های گیاه آویشن باید به دور از نور مستقیم آفتاب خشک و نگهداری شوند،که در این شرایط تا ۲ سال ماندگاری دارد و اسانس خود را از دست نمی دهد. این ساقه ها محل تجمع اسانس های این گیاه می‌باشد. تيمول و کارواکرول جزء‌ اصلي تركيبات فنولي در گياه آويشن است. همچنین از آویشن شیرازی علاوه بر مصارف دارویی در آشپزی و به عنوان ادویه استفاده می شود. آویشن شیرازی مناسب برای آب و هوای معتدل تا گرمسیری است. از مزایای آن مقاومت بالای آن به کم آبی است که موجب می شود در زمین های مناطق کم آب توجیه اقتصادی پیدا کند. اندازه نشاهای تولید شده 12 الی 20 سانتی‌متر است.  تعداد نشاء مورد نیاز در هکتار 100 هزارعدد توصیه می گردد.از سال دوم هر سال سه بار قابلیت برداشت دارد. در هر یک هکتار 800کیلو برداشت می شود (و از سال دوم 1000 تا 1200 کیلوگرم برگ خشک آویشن برداشت می شود).

نیازهای اکولوژیک

نور و دما:

آویشن شیرازی گیاهی است که به طور طبیعی در شرایط مزرعه ای در نواحی نیمه خشک تا معتدل گرم در دماهای بالا و تشعشع شدید آفتاب رشد می‌کند. این گیاه مانند اکثر گیاهان دارویی به کم آبی و خشکی مقاومت نسبتا بالایی دارد.  نور کافی باعث افزایش کیفیت و کمیت مقدار اسانس تولیدی گیاه می‌شود.

آبیاری:

اگرچه آویشن در شرایط خیلی خشک و بدون بارندگی قادر به رشد می‌باشد ولی اساسا آبیاری باعث افزایش عملکرد آن می‌شود.

خاک مناسب:

آویش شیرازی در خاک‌ های قلیایی عملکرد بهتری دارد. خاک مزرعه آویشن شیرازی باید دارای زهکش خوب و قلیایی باشد.  pH خاک حداقل 6 باشد و در صورت نیاز بایستی با استفاده از آهک، خاک اصلاح گردد. آویشن، گیاه پر نیاز به مواد و عناصر غذایی نمی‌باشد. استفاده ی بی رویه از کودهای مختلف می‌تواند کیفیت گیاهی و حداکثر مقدار تولید اسانس گیاه را تحت تاثیر قرار دهد.اما با توجه به اینکه آویشن 4 تا 6 سال در مزرعه باقی می‌ماند، برنامه ریزی برای کوددهی آن حائز اهمیت می‌باشد.به هر حال توصیه می‌شود قبل از کشت از خاک مزرعه به روش صحیح نمونه برداری صورت گیرد و مورد آزمایش تجزیه عناصر قرار گیرد و در نهایت متناسب با نتایج آزمایش نسبت به تغذیه خاک اقدام کرد.

تکثیر و کاشت آویشن شیرازی

آویشن شیرازی از طریق بذر و قلمه تکثیر می‌شود. کشت بذری این گیاه به دو صورت مستقیم و غیرمستقیم می‌باشد. عدم یکنواختی پوشش مزرعه همواره به عنوان یک مشکل در کشت مستقیم بذر می‌باشد. لذا، توصیه می‌شود قبل از کشت، تولید نشا بذری در بستر گلخانه ها و نشاخانه ها صورت گیرد و سپس نشا ها به مزرعه انتقال یابند.

آویشن گیاهی است برای آب و هوای معتدل وگرم،در زمستان شاخ و برگ های گیاه کامل از بین می رود و بخش زیرزمینی آویشن زیر خاک باقی می ماند و دراسفندماه همان سال رشد کرده و در بهار محصول می دهد. بهتر است گیاه در برداشت آخر کف بر شودتا در زمستان خشک نشود. بهترین تاریخ کشت آویشن شیرازی در زمین ۱۵ اسفند تا ۳۰فروردین ماه می باشد.