نشا آویشن باغی

نقد و بررسی : نشا آویشن باغی

نشا آویشن باغی، گیاهی دارویی با خواص فراوان

معرفی گیاه و خواص دارویی آن

آویشن باغی با نام علمی Thymus vulgaris  یا آویشن آلمانی گونه ای از گیاهان گلدار از خانواده نعناییان یا Lamiaceae می‌باشد که بومی اروپا از غرب مدیترانه تا جنوب ایتالیا است.اگرچه گیاه آویشن بومی ایران نمی‌باشد و بطور خودرو در ایران نمی‌روید ولی بدلیل ارزش بالای آن در صنایع دارویی، بهداشتی و آرایشی و همچنین صنایع غذایی، کشت و تولید انبوه آن در راستای تامین نیاز داخلی کشور و حتی صادرات ضروری می‌باشد.

 آویشن باغی خلط آور است و از آن برای معالجه سرفه استفاده می شود. از عصاره الکلی و تنتور تهیه شده از پیکر رویشی آویشن باغی برای معالجه سرفه و گلودرد استفاده می شود. اسانس آویشن دارای خواصی نظیر ضداسپاسم، بادشکن، ضدقارچی و ضدباکتریایی، ضدعفونی کننده، ضدکرم، خلط آور، آنتی اکسیدان و غیره می باشد.

اسانس آویشن از جمله اسانس های معروف می باشد که جایگاه خاصی در تجارت جهانی دارد.در حال حاضر صنایع داروسازی تعدادی از کشورهای غربی از مواد مؤثر این گیاه داروهای متعددی ساخته و به بازار دارویی عرضه می کنند. آویشن باغی همه ساله در سطوح وسیعی در کشورهای اسپانیا ، آلمان ، فرانسه ، پرتغال، آمریکا ، چک ، اسلواک ، مجارستان و شمال آفریقا کشت می شود.

خصوصیات گیاهشناسی

آویشن باغی گیاهی بوته ای با ارتفاع حدودا 10تا 30 سانتی متر میباشد که در برخی موارد حتی تا ارتفاع 45 سانتی متر نیز میرسد. این گیاه دارویی مانند دیگر اعضای خانواده نعناییان دارای ساقه های چهارگوش می‌باشد که در پایین بوته حالت چوبی دارد؛ در حالی که سر شاخه ها بافت نرم تری دارد. آویشن دارای برگ های کوچک به رنگ سبز متمایل به خاکستری میباشد که معمولا فاقد دمبرگ هستند و یا دمبرگ کوچکی دارند و از لحاظ گیاهشناسی فرم برگهای آن ها را میتوان در دسته ی نیزه ای بدون نوک قرار داد. آویشن باغی گیاهی خشبی و چند ساله است که دارای انشعبات متعددی در سرشاخه ها می‌باشند. گل ها که غالیا از سال دوم رویش در اردیبهشت ماه ظاهر میشوند به رنگ های سفید، صورتی و ارغوانی می‌باشند که بصورت مجتمع در قسمت فوقانی شاخه ها ظاهر می‌شوند.

میزان کاشت نشا در هکتار و توجیه اقتصادی آن

آویشن باغی گیاه چند ساله با عمر 4 تا 6 ساله است. ساقه های این گیاه با کرک های سفید رنگ پوشیده شده است. این ساقه ها محل تجمع اسانس های این گیاه می‌باشد. تيمول و کارواکرول جزء‌ اصلي تركيبات فنولي در گياه آويشن است. آویشن باغی مناسب برای نواحی نیمه خشک تا معتدل گرم است. از مزایای آن مقاومت بالای آن به کم آبی است که موجب می شود در زمین های مناطق کم آب توجیه اقتصادی پیدا کند. اندازه نشاهای تولید شده 12 الی 20 سانتی‌متر است.  تعداد نشاء مورد نیاز در هکتار 100 هزارعدد توصیه می گردد.

نیازهای اکولوژیک

نور و دما:

آویشن باغی گیاهی است که به طور طبیعی در شرایط مزرعه ای در نواحی نیمه خشک تا معتدل گرم در دماهای بالا و تشعشع شدید آفتاب رشد می‌کند.این گیاه مانند اکثر گیاهان دارویی به کم آبی و خشکی مقاومت نسبتا بالایی دارد.  نور کافی باعث افزایش کیفیت و کمیت مقدار اسانس تولیدی گیاه می‌شود.

آبیاری:

اگرچه آویشن در شرایط خیلی خشک و بدون بارندگی قادر به رشد می‌باشد ولی اساسا آبیاری باعث افزایش عملکرد آن می‌شود.

خاک مناسب:

خاک مزرعه آویشن باغی باید دارای زهکش خوب و قلیایی باشد.  pH خاک حداقل 6 باشد و در صورت نیاز بایستی با استفاده از آهک، خاک اصلاح گردد. آویشن، گیاه پر نیاز به مواد و عناصر غذایی نمی‌باشد. استفاده ی بی رویه از کودهای مختلف می‌تواند کیفیت گیاهی و حداکثر مقدار تولید اسانس گیاه را تحت تاثیر قرار دهد.اما با توجه به اینکه آویشن 4 تا 6 سال در مزرعه باقی می‌ماند، برنامه ریزی برای کوددهی آن حائز اهمیت می‌باشد.به هر حال توصیه می‌شود قبل از کشت از خاک مزرعه به روش صحیح نمونه برداری صورت گیرد و مورد آزمایش تجزیه عناصر قرار گیرد و در نهایت متناسب با نتایج آزمایش نسبت به تغذیه خاک اقدام کرد.

تکثیر و برداشت آویشن باغی

آویشن از طریق بذر، قلمه و تقسیم بوته تکثیر می‌شود در مزرعه میتوان آویشن را بصورت مستقیم ( استفاده از بذر) یا غیر مستقیم  (استفاده از نشا) کاشت. عدم یکنواختی پوشش مزرعه همواره به عنوان یک مشکل در کشت مستقیم بذر می‌باشد. لذا، توصیه می‌شود قبل از کشت، تولید نشا بذری در بستر گلخانه ها و نشاخانه ها صورت گیرد و سپس نشا ها به مزرعه انتقال یابند.

برداشت آویشن نقطه بحرانی در مدیریت زراعی این گیاه محسوب می‌شود. بطور کلی بهترین زمان برداشت اندام رویشی (برگ ها و ساقه های جوان) که  حاوی مواد موثر است، زمانی است که گیاه در مرحله گل زایی باشد.  ارتفاع مناسب برای برداشت، 10 سانتی متر از سطح خاک است.