راهنمای جامع نگهداری و انتخاب انواع گل رز

انواع گل رز، سالیان متمادی است که به صورت زینتی در باغ ها و منازل کشت می شوند. گل رُز یا گل سرخ گیاهی بوته ای از خانواده گلسرخیان یا Rosaceae است. لقب گل رز، ملکه گل‌هاست که لقبی شایسته برای این گل زیباست. این گل یکی از زیبا‌ترین، قدیمی‌ترین و محبوب‌ترین گیاهان خانگی در تمام دنیا است، به‌طوری‌که قدیمی‌ترین فسیل گل رز مربوط به 35 الی 70 میلیون سال قبل است. خاستگاه اصلی رویش رز خودرو را نیمکره شمالی کرهٔ زمین می دانند. گل های رز خودرو در بسیاری از بخش‌های ایران به خوبی می‌روید. همچنین در بیشتر بخش‌های خاورمیانه، اروپا و روسیه نیز به فراوانی یافت می‌شود.

پرورش گل رز تنها برای لذت بردن از زیبایی این گل نیست بلکه از این گل در صنعت عطرسازی، فرآوری چای، تولید مربا و بسیاری مواد خوراکی دیگر استفاده می‌شود. عطر رز آرامبخش سیستم عصبی است و در راحت به خواب رفتن انسان کارایی دارد. اسانس رز گرانترین اسانس دنیاست و هر گرم آن معادل یک گرم طلا در بازار جهانی قیمت دارد. این گیاه برای مصارف صنعتی و تولید عطر و اسانس بیشتر در کشورهای بلغارستان، ترکیه و فرانسه کشت می‌شود. اما در اکثر مناطق دنیا انواع مختلف آن در منازل و یا برای مصارف زینتی در باغات و گلخانه ها کشت می شود.

تاکنون بیش از ۲۰٬۰۰۰ رقم رز نامگذاری شده‌است و هر ساله صدها نوع جدید نیز به این مجموعه افزوده می‌شود. احتمالا بتوان این گل را جزء پرطرفدارترین گل های سراسر دنیا دانست که هرکسی از داشتن آن لذت می برد. گل رز می‌تواند به صورت خوشه‌ای، کوچک‌، بزرگ، عطری و یا بدون عطر باشد و یکی از بیشترین تنوع‌ها را در بین گل ها دارد. گل رز از نظر کثرت قرار گرفتن در جایگاه گل ملی مقام نخست را در میان همه گل‌ها دارد و در ۱۰ کشور ایران، آمریکا، بریتانیا، ایتالیا، رومانی، عراق، عربستان سعودی، مراکش، لوکزامبورگ و بلغارستان گل ملی است.

انواع گل رز

در سال 1979 پژوهشگران انجمن جهانی رز (World Rose Convention)، انواع گل های رز را به سه گروه گل های رز خودرو، گل های رز باغی قدیمی و گل های رز باغی جدید تقسیم کردند.

گل های رز خودرو

گل های رز خودرو، گلهایی هستند که از میلیون‌ها سال قبل بر روی کره زمین وجود داشته‌ و رشد و نمو کرده اند. پژوهشگران و سیاحان درگذشته، آنها را به واسطه سفرها و جستجوهایشان کشف و معرفی کرده‌اند. تمامی گل های رز خودرو، ۵ گلبرگ دارند و تقریباً بیشتر آنها فقط در فصل بهار گل می دهند. در جهان نزدیک به ۱۵۰ گونه گل رز خودرو شناسایی شده‌است که از این میان آنها، فقط از ۱۰ گونه برای ایجاد ارقام دیگر رز استفاده شده‌است. این ۱۰ گونه عبارتند از: گل رز گالیکا یا رز فرانسوی، گل محمدی خودرو یا گل گلاب، رز آلبا، رز سنتیفولیا یا گل سرخ صدپر، نسترن زرد یا رز زرد ایرانی، رز ماسک یا نسترن شیرازی، رز چینی، رز گیگانتی، رز خوشه ای یا رز ژاپنی، رز لوسیا.

گل های رز باغی قدیمی

گل های رز باغی قدیمی به  گل رزهایی گفته می شود که قبل از پیدایش نخستین رز جدید یعنی گل رز لافرانس در سال ۱۸۶۷ پرورش یافته اند. خصوصیات مهم گل های رز باغی قدیمی، گرد بودن و زیاد بودن تعداد گلبرگ‌های آنهاست. اشکال گل به صورت جامی شکل یا رُزت است. شاخه‌های آنان خاصیت انحناپذیری دارد. این رزها اگر از گل محمدی یا گالیکا منشأ گرفته باشند، پر عطر هستند. زمان گلدهی اکثر گلهای رز باغی قدیمی فصل بهار است.

اگرچه گل های رز قدیمی از لحاظ عطر غنی‌تر از گل های رز جدید باغی هستند اما به علت محدودیت رنگ گل‌ها و همچنین کوتاهی دمگل و در نتیجه عدم امکان تهیه شاخه گل بریده، هیچگاه از نظر محبوبیت به پای رزهای مدرن و جدید باغی نمی رسند. از گل های رز باغی قدیمی می توان به رزهای محمدی، رز بوربون و رز پورتلند اشاره کرد.

گل های رز باغی جدید

رزهای باغی جدید به مجموعهٔ رزهایی گفته می شود که از زمان پیدایش نخستین رز جدید یعنی رز لا فرانس در سال ۱۸۶۷، به بعد ایجاد شدند. گل های رز باغی جدید دارای رنگ‌های بسیار متنوع، به همراه ارتفاع مناسب دمگل برای تهیهٔ شاخه گل بریده بسیار مناسب هستند. از این دسته رزها می توان به رزهلندی، رزهای بالارونده و رزهای مینیاتوری یا ساناز اشاره کرد.

شرایط نگهداری از گل رز

نیازهای اکولوژیک

نور و دما:

نیاز نوری گل های رز برای گلدهی فراوان بالاست و نیاز به نور مستقیم آفتاب حداقل 6 ساعت در روز دارد. از نظر دمایی گل های رز به دمای معتدل علاقه دارد و سرمای بیش از حد را تحمل نمی کند. همچنین در گرمای زیاد گلدهی آن کاهش می یابد.

آبیاری:

آبیاری گل رز باید به صورت منظم انجام گردد. در دوران گلدهی نباید خاک خشک را تجربه کند و خاک باید همیشه مرطوب باشد. میزان آبیاری گیاه در فصل زمستان باید کاهش یابد. چون این دوران زمان خواب گیاه است. اگر گل رز را در گلدان نگهداری می کنید، پس از آبیاری و خروج آب از زهکش زیر گلدان را خالی کنید تا ریشه ها دچار پوسیدگی نشوند.

خاک مناسب:

خاک غنی و با زهکش مناسب مطلوب، خاکی ایده ال برای نگهداری گل های رز است.

تکثیر و هرس گل های رز

تکثیر گل رز با اسفاده از قلمه صورت می گیرد. حذف و هرس گل های پژمرده در هنگام گلدهی، موجب می شود تا گیاه گل های بیشتر و بهتری تولید کند.

برخی از ارقام گل رز رایج در ایران

رز هلندی

گل رز هلندی یک گل معروف و بسیار زیبا است که دارای گلبرگ ها ی زیبا و بزرگی می باشد و به رنگ های مختلف دیده می شود. سالیان سال است که مردم از دیدن و بوییدن و حتی کاشتن آن لذت می‌برند. گل رز هلندی برای مصارف گوناگونی مورد استفاده قرار می‌گیرد. رز هلندی جزو زیباترین گل‌ها و دارای زیباترین گلبرگ‌هاست. این گل دارای عطر بسیار خوبی بوده و طرفداران زیادی هم دارد. سالیان سال است که شرکت‌ها از بوی این گل برای ساخت عطر و تجارت سودآور در زمینه عطرو و ادکلن استفاده می‌کنند. رز هلندی گل بسیار مناسبی برای کشت در باغ و باغچه می‌باشد زیرا این گل به راحتی در کنار دیوار خانه رشد کرده و بالا می‌رود. ارتفاع این گل حدود نیم متر تا یک متر است. این گل رز زیبا به تنهایی و بدون همجواری با دیگر گیاهان به سرعت رشد می‌کند.

رز هفت رنگ

گل رز هفت رنگ در بین خانواده رز به جهت رنگ زیبای خود طرفداران زیادی دارد. این گل رز زیبا نسبت به برخی رزهای ایرانی کمتر قد می‌کشد و متراکم است. این رز گلدهی خوبی دارد و می تواند فضایی زیبا و خوشبو را ایجاد و پوشش رنگینی به فضای باغچه ها و پارک ها ببخشد. گل رز هفت رنگ گیاهی دائمی – زینتی است که در دو فصل بهار و تابستان به گل می نشیند و طولانی بودن مدت گلدهی یکی از مهم ترین مزایای آن نسبت به دیگر انواع گل رز می باشد. این گونه از گل رز گلدانی زیبا را می توان هم به صورت گلدانی پرورش داد و هم از آن به عنوان یک گیاه زینتی بیرونی در فضای باز و باغ و باغچه ها بهره برد.

رز رونده

گل رز رونده  جز گل های رز محبوب و پرطرفدار در زینت بخشی باغچه ها و پارک هاست. این گیاه می‌تواند فضایی زیبا و خوشبو را ایجاد و پوشش رنگین به فضای دیوار و باغچه ها اضافه کند. بر خلاف اسم این گیاه، رز رونده گیاهی خودرو و بالارونده نیست و نمی‌تواند مثل پیچک راه خودش را پیدا کند. اما می‌تواند با کمک قیم، تقریبا از هر چیزی بالا برود. از این ویژگی رز رونده برای پوشش دالان های گل، آلاچیق ها، دیوارها و ستون ها استفاده می شود. ساقه های گل رز بالا رونده، رشد طولی بسیاری دارد که می توان با استفاده از داربست، ساقه ها را روی آنها قرار داده و در تزئین باغ و باغچه ها از این گل های زیبا استفاده نمود. تنوع رنگی در گلهای رز رونده وجود دارد

رز ساناز

گل رز ساناز از ارقام رزهای مینیاتوری محسوب می شود. اندازه گل های آن از رز مینیاتوری بزرگتر است و دوره گلدهی طولانی دارد و تقریبا از اواسط بهار تا اواخر پاییز دارای گل است. گل رز ساناز درختچه ای کوچک، خزان پذیر با برگهای ریزان و تقریبا بدون خار است. برگ های کوچک و مرکب آنها از پنج یا هفت برگچه بیضی شکل و دندانه دار تشکیل شده است. ارقام آن بسته به پاکوتاهی یا بلندی از 30 تا حداکثر یک و نیم متر ارتفاع پیدا می کنند.

رنگ گل های آن بسیار متنوع است. رزهای ساناز در مناطقی که میزان کافی سرما جهت برطرف شدن خواب زمستانه دریافت کنند، رشد خوبی خواهند داشت. گل ها به صورت پرپر و کم پر و متوسط دیده می شوند. رز ساناز از گیاهان زینتی و تجاری می باشد که کاربردهای زیادی به خصوص در طراحی فضای سبز دارد و می تواند در پوشش نرده ها و دالان های گل به کار رود. این گل زیبا را می توان  در بستر باغچه ها و یا حاشیه ها و در گلدان کشت کرد.

رز ایرانی

یکی از انواع گل رز است. ارتفاع درختچه رز ایرانی به ۶۰ تا ۵۰ سانتی‌متر است. مرکز گل آن به رنگ قهوه‌ای مایل به قرمز است و گلبرگ‌های آن بیشتر به رنگ قرمز و زرد است. این گل، در بین انواع مختلف رز بسیار محبوب است. رز ایرانی ساقه بلند و برگ هایی تیره دارد. عطر رز ایرانی دلنشین است.

رز نسترن

نسترن نوعی رز وحشی با گل‌های ریز می‌باشد که به رنگ‌های سفید، صورتی کم رنگ، قرمز و گاهی زرد یافت می‌شود و دارای بوی کم اما مطبوعی است. نسترن، درختچه اى است زیبا و مقاوم که اصل و منشأ ایرانى دارد. پایه هاى وحشى آن از دیرباز در کوهپایه ها وجود داشته و در حال حاضر نیز زینت بخش دامنه هاى سبز مناطق کوهستانى است.

گل محمدی

گل محمدی از خوشبو ترین و زیبا ترین گل های دنیا محسوب می شود. خاستگاه  گل محمدی، ایران است. ازآن برای گلاب گیری، عطر گیری، اسانس گیری و هم از زیبایی آن استفاده می کنند. گل محمدی به لحاظ شرایط درختچه ­ای و ریشه های عمیق و وسیعی را تولید می­کند. این گیاه با ارزش کمترین میزان آبیاری را نیاز دارد. هرگز گل آن سرما نمی­زند و روند صعودی افزایش قیمت گل در طی ده سال گذشته نشان داده که همواره درآمد آن قابل پیش بینی و قابل دسترس است.

مقایسه برخی از ارقام معروف و رایج گل رز در ایران

جهت مشاوره در خصوص انتخاب انوع گل رز برای گلخانه و یا منازل و نیز طراحی باغ و باغچه های خود می توانید از خدمات مشاوره، پیمانکاری و احداث باغ و ویلا در سایت کالوزان بهره مند شوید.