اسطوخودوس با نام علمی Lavandula  که با نام لاوندر هم شناخته می‌شود، از تیره‌ Lamiaceae بوده و اغلب به‌عنوان یک گیاه دارویی، با خواص شگفت انگیز شناخته می‌شود. اسطوخودوس که بومی مناطق معتدله و مدیترانه‌ای می‌باشد، گیاهی است چند ساله، خشبی و کرکدار که ارتفاع آن می‌تواند به نیم متر هم برسد. این گیاه اغلب به‌صورت درختچه‌ای کوچک رشد می‌کند، گل‌های آن که در فصل بهار ظاهر می‌شوند و با رنگ آبی متمایل به بنفش و فرم گل‌آذین خوشه با ارتفاع 2 تا 8 سانتی‌متر، زیبایی منحصربفردی دارند که این گیاه را به یک انتخاب هوشمندانه برای طراحی فضای سبز خصوصا به‌عنوان پرچین تبدیل نموده‌است.

نیاز‌ها و شرایط رشدی اسطوخودوس

• نور

این گیاه به خشکی مقاوم بوده و در مناطق مرتفع که نور مناسبی داشته باشند، به‌خوبی رشد می‌کند. به‌طور کلی می‌توان گفت که کیفیت و مقدار عطر و اسانس این گیاه با نور آفتاب رابطه مستقیم دارد.

• دما

بهترین دما برای  رشد این گیاه 18 تا 25 درجه سانتی‌گراد گزارش شده است. هوای سرد گلدهی را به تاخیر می‌اندازد و هوای گرم آن را تسریع می‌کند. به‌طور کلی می‌توان گفت که این گیاه نسبت به سرما حساس بوده و اگر در مناطق با زمستان‌های خیلی سرد کاشته شوند، لازم است که هر سال جایگزین گردند.

• رطوبت

رطوبت زیاد برای این گیاه مناسب نیست و افزایش میزان آبیاری سبب کاهش 20 تا 50 درصدی اسانس می‌شود که مقدار قابل توجهی می‌باشد.

• خاک

بهترین خاک برای اسطوخودوس خاکی سبک که حاوی کلسیم باشد، گزارش شده‌است. اگرچه اسطوخودوس در خاک‌های تهی هم رشد می‌کند ولی برای رسیدن به عملکرد اقتصادی نیاز است که تغذیه خاک را مورد توجه قرار داد. برای این‌ منظور در فصل پاییز کود دامی پوسیده، اکسید فسفر و اکسید پتاس به خاک افزوده می‌شود. این گیاه خاک‌های قلیایی را ترجیح می‌دهد و توصیه می‌شود  pHخاک بالاتر از 6.5 باشد.

روش‌های تکثیر اسطوخودوس

تکثیر این گیاه به سه روش استفاده از بذر، قلمه و خوابانیدن انجام می‌شود. بهترین روش برای تکثیر اسطوخودوس، قلمه است به این صورت که در اواسط فصل پاییز بین ماه‌های آبان تا آذر، از سرشاخه‌ها قلمه تهیه کرده و در بستر ماسه قرار می‌دهند تا ریشه‌دار شوند این فرایند معمولا 3 تا 4 ماه زمان می‌برد. با شروع فصل بهار وقتی که خطر سرمای بهاره از بین رفت، قلمه‌های ریشه‌دار شده را می‌توان در زمین اصلی کشت کرد. استفاده از هورمون اکسین می‌تواند فرایند ریشه‌دار شدن را تسریع ببخشد. تکثیر اسطوخودوس با بذر به این صورت انجام می‌گیرد که ابتدا سینی نشاء را با بستر مناسب (کوکوپیت 30%، پیت ماس 50% و پرلیت 20 %) پر کرده سپس سطح بستر را آبیاری کرده و کاشت بذر ها انجام می‌گیرد. آبیاری به طور مداوم و روزانه انجام می‌گیرد. زمانی که نشاء ها به ارتفاع حدودا 10 سانتی‌متر رسیدند، آماده‌ی انتقال به زمین اصلی می‌باشند.

عملیات کاشت، داشت و برداشت اسطوخودوس

قبل از کشت لازم است که زمین را شخم زده و تسطیحات لازم را روی آن انجام داد. افزودن 20 تن در هکتار کود دامی پوسیده برای خاک‌های غنی و 40 تن در هکتار برای خاک‌های فقیر توصیه می‌شود. رشد اسطوخودوس در سال‌های اولیه کند است ولی در سال‌های بعد سرعت می‌گیرد.

از عملیات‌های داشت مفید برای اسطوخودوس می‌توان به آبیاری منظم، مبارزه با علف‎‌های هرز، تنک کردن، برگردان کردن خاک بین ردیف‌ها و خاک‌دهی پای بوته‌ها اشاره کرد. در سال اول رویش به منظور تولید شاخ و برگ‌های متعدد قسمت‌های هوایی گیاه را به طول 8 تا 10 سانتی‌متر هرس می‌کنند. سال دوم هم هرس در فاصله‌ی 15 تا 18 سانتی‌متری انجام می‌شود.

بهترین زمان برداشت سرشاخه‌های گل زمانی است که تقریبا 50 درصد گلچه‌ها باز شده باشند. بهتر است که عملیات برداشت در روز‌های آفتابی و گرم و خشک انجام گیرد. برای برداشت از ارتفاع حداکثر 12 سانتی‌متری از نوک ساقه گل‌دهنده برش صورت می‌گیرد. علاوه‌بر گل‌ها، برگ‌های این گیاه هم مورد استفاده قرار می‌گیرند.

قسمت‌های برداشت شده باید در سایه و در مجاورت هوا خشک شوند یا اینکه برای اسانس‌گیری مورد استفاده قرار گیرند.

چرا اسطوخودوس می‌تواند انتخاب مناسبی برای من باشد؟

اسطوخودوس می‌تواند یک انتخاب مناسب برای کشت و کار در مناطق کم آب باشد چرا که این گیاه نیاز آبی پایینی دارد و حتی آبیاری بیش از حد می‌تواند از کیفیت اسانس آن بکاهد. اسانس و روغن این گیاه دارویی در صنایع آرایشی و بهداشتی برای تولید شامپو و صابون و در صنعت داروسازی برای تهیه داروهای آرام بخش با پایه گیاهی و همچنین به‌عنوان یک ترکیب پرمصرف در صنایع عطرسازی، کاربرد دارد.

دوره رویشی اسطوخودوس بالا بوده و معمولا 20 تا 30 سال عمر می‌کند و می‌تواند 15 تا 20 سال باردهی اقتصادی داشته باشد. از این رو می‌تواند انتخاب مناسبی برای کشت در مزارع برای اهداف تجاری باشد. معمولا تعداد چین اسطوخودوس در سال 2 الی 3 چین می‌باشد و عملکرد آن از سال سوم به بعد 2 تا 3 تن در هکتار (گل و ساقه) برآورد شده‌است.

همچنین بدلیل شکل زیبا، عطر آرام بخش و همچنین طول عمر بالای آن، می‌تواند انتخاب مناسبی برای کشت در فضاهای سبز شهری ، باغ و ویلا باشد. چنانچه هدف طراحی یک منظر کم نیاز به آب باشد، اسطوخودوس از گزینه‌هایی است که حتما باید مدنظر قرار داده شود.

نگهداری یک گلدان اسطوخودوس در منزل بدلیل عطر فراوانی که این گیاه دارویی در فضای پیرامون خود پخش می‌کند می‌تواند به آرامش ذهن و روان کمک کند.

برای تهیه نشاء گیاه دارویی اسطوخودوس کلیک کنید یا با ما تماس بگیرید.

ویدیوی اموزشی معرفی،کاشت و پرورش گیاه دارویی اسطوخودوس