تغذیه درختان میوه یکی از نیازهای اساسی آنهاست. در درختان میوه، تغذیه مناسب با افزایش کیفیت میوه‌ها و بهبود وضعیت درختان همواره جزء نیازهای اساسی درختان شناخته می‌شود. با فرارسیدن پایان فصل و برداشت محصول درختان، عناصرغذایی خاک به‌شدت کاهش می‌یابد. چرا که از زمان شروع فصل رشد تا زمان برداشت میوه‌ها، درخت نیاز تغذیه‌ای بالایی دارد و از تمام منابع در دسترس برای رفع نیازهای خود استفاده می‌کند. به همین دلیل فصل پاییز می‌تواند فرصت مناسبی برای تجدید عناصر تغذیه‌ای خاک و تقویت آن باشد.

چنانچه تغذیه پاییزه درختان بدرستی انجام نگیرد، کیفیت و کمیت محصول سال بعد را تحت تاثیرقرار داده و خسارات قابل توجهی به‌همراه خواهد داشت.

در ادامه به بررسی اهمیت کوددهی پاییزه می‌پردازیم:

• کنترل سال‌آوری

سال آوری بدین معناست که در یک سال درختان محصول بسیار زیادی دارد ولی در سال بعد درختان بسیار کم محصول و بعضا بدون محصول می مانند. دلیل این اتفاق این است که در سال پر محصول تمام انرژی درخت مصرف شده و گیاه انرژی لازم جهت تولید و نگهداری جوانه سال جاری را ندارد. و این باعث کاهش عملکرد گیاه در فصل بعد می‌گردد. لذا برنامه کوددهی مناسب در فصل پاییز می‌تواند تا حدودی باعث کنترل سال‌آوری گشته و انرژی مورد نیاز درخت برای باردهی در سال‌های متمادی را فراهم آورد.

• افزایش مقاومت گیاه

تقویت گیاهان همواره به‌عنوان یک راه موثر برای پیش‌گیری از بروز بیماری‌ها و خسارات ناشی از آفات می‌باشد. درختانی که از لحاظ تغذیه‌ای در وضعیت مناسبی قرار نگرفته‌اند، نسبت به آفات و بیماری‌ها حساسیت بیشتری خواهند داشت. لذا کوددهی در فصل پاییز می‌تواند اقدامی موثر برای افزایش تحمل به تنش های زیستی و همچنین غیر زیستی باشد. مطالعات نشان می‌دهد که کودهی در فصل پاییز باعث گرم شدن دمای خاک و مقاومت نسبی ریشه‌های درختان در برابر سرمای زمستان می‌شود.

• افزایش ذخیره غذایی

در فصل زمستان ریشه‌ها غیرفعال بوده و درختان برای تامین نیازهای خود وابسته به ذخایزغذایی کربوهیدراتی می‌باشد به همین دلیل باید پس از برداشت محصول، کوددهی صورت گیرد تا باعث افزایش ذخیره غذایی گیاه ‌شود. باید توجه داشت که با شروع فصل رویشی جدید تقریبا دوماه پس از رویش برگ‌ها فعالیت ریشه‌ها آغاز می‌گردد، لذا عناصر غذایی مورد نیاز برای رشد سرشاخه‌ها در ابتدای فصل رشد، از عناصر ذخیره‌ای سال قبل تامین می‌گردد.

• افزایش فروت ست یا میوه‌بندی

اهمیت کوددهی در فصل پاییز در بحث فروت ست یا میوه‌بندی بسیار حائز اهمیت می‌باشد. افزایش غلظت موادغذایی در سرشاخه‌ها وجوانه‌های گل باعث افزایش مقاومت آنها نسبت به سرمای زمستانه و بهاره می‌گردد.

یک توصیه کودی مناسب در این مقطع زمانی می‌تواند باعث افزایش دانه‌های گرده و تعداد گل‌ها و در نهایت افزایش محصول گردد. سه عنصر روی، بر و ازت نقش کلیدی در فروت ست ایفا می‌کنند و در اغلب باغات توصیه می‌گردد.

  چه زمانی اقدام به کوددهی پاییزه کنیم؟

بهترین زمان برای کوددهی پاییزه درختان یک ماه پس از برداشت محصول و قبل از ریزش برگ‌ها می‌باشد. چرا که در این زمان ریشه‌ها در بهترین وضعیت برای جذب مواد مغذی می‌باشند. نیازباغات مختلف به کود متفاوت بوده و باید بسته به نیازهای درختان نسبت به برنامه کوددهی اقدام کرد.

  بهترین شیوه برای کوددهی در پاییز چیست؟

برای کوددهی در پاییز از کودهای مختلف می توان به صورت پودری، محلول در آب و به صورت محلول پاشی یا به صورت چالکود استفاده کرد.

اما بهترین روش کوددهی در پاییز و زمستان چالکود کردن است. این روش به دلیل نوع کودهایی که در این زمان به خاک اضافه می شود و همچنین کم بودن نیاز زمین به آب، بهترین روش محسوب می شود. اما اگر محصول را برداشت کرده و مشغول آماده کردن و شخم زدن آن برای کاشت محصول جدید هستید می توانید از پاشیدن کودهای پودری قبل از شخم استفاده کنید.

بعضی از کشاورزان کود دامی را روی خاک می ریزند و آن را با  بیل تا عمق ۲۰ سانتیمتری مخلوط می کنند اما این عمل هیچ تاثیری در اصلاح خاک و رشد درختان ندارد زیرا در عمق ۲۰ سانتیمتری هیچ ریشه ای وجود ندارد باید گفت بهترین راه اصلاح خاک و کوددهی حفر چالکود یا کانال کود است.

چگونه چالکود ایجاد کنیم؟

برای ایجاد چالکود ابتدا چاله‌ای به عمق 40 تا 50 سانتی‌متر حفر می‌گردد.

برای کوددهی و اصلاح خاک یک لایه کود دامی پوسیده داخل چاله ریخته و آن با یک لایه خاک چاله مخلوط می‌گردد و به همین ترتیب چاله پر می‌شود.

می‌توان به همراه مصرف کودهای حیوانی از کودهای شیمیایی همچون کود (20-20-20) NPK  و یا (10-52-10) NPK هم استفاده کرد. این نکته را در نظر داشته باشید که هرچه کود دامی شما پوسیده تر باشد. عملکرد بهتری دارد، پس بهتر است کود پوسیده تهیه کنید و یا ۳ ماه قبل از کوددهی آن را خریداری کرده و در محوطه باغ در مجاورت آفتاب و هوا بپوسانید.

در ادامه به بررسی بهترین کودها برای فصل پاییزمی‌پردازیم.

تغذیه درختان با کود های حیوانی:

کودهای حیوانی انواع مختلفی دارند که از جمله آنها می‌توان به کود گوسفندی، کود گاوی وکود مرغی اشاره کرد.

کود گوسفندی: کودهای گوسفندی در افزایش دمای خاک بهتر عمل کرده و به‌عنوان یک کود پاییز-زمستانه مناسب شناخته شده است. و می‌توانند گیاهان را در برابرسرمای زمستانه حفظ کند.

کود مرغی: می‌توان گفت کودهای مرغی بهترین منبع برای پتاسیم می‌باشند. همچنین این کودها دارای نیتروژن و فسفربالایی هم می‌باشند. همچنین آهک و منیزیم کودهای مرغی هم قابل توجه می‌باشد.

کود گاوی: کودهای گاوی ازلحاظ عناصرغذایی در حد کودهای گوسفندی نمی‌باشد ولی برای خاک‌های شور و سنگین توصیه می‌شود.

تغذیه درختان با کودهای شیمیایی:

انواع مختلفی از کودهای شیمیایی هم برای فصل سرد مناسب می‌باشند مانند کودهای موثر در فروت ست که در ادامه به معرفی برخی از عناصر موجود در آنها و اهمیت آنها می‌پردازیم.

• ازت (N):

این عنصر انرژی لازم جهت رشد رویشی و زایشی درختان را در اول فصل تامین می‌نماید. در فصل پاییز عمدتا ازت از طریق کودهای حیوانی و همچنین کودهای شیمیایی مانند اوره یا سولفات آمونیوم و یا مخلوطی از آنها صورت می‌گیرد و باعث افزایش ذخیره نیتروژن در ریشه‌ها می‌گردد.

نیتروژن ذخیره‌شده در ریشه‌ها با شروع فصل بهار به سمت اندام‌های هوایی حرکت کرده و رشد آنها را تسریع می‌نماید.

کودهای ازته باید بعد از برداشت محصول و قبل از ریزش برگ‌ها استفاده شود. همچنین محلول‌پاشی کود اوره در این زمان باعث افزایش جذب عناصر میکرو و همچنین افزایش غلظت عنصر نیتروژن در جوانه‌ها می‌گردد.

• روی(Zn) :

عنصر روی از عناصر کلیدی در فرایند فروت ست می‌باشد که در گرده‌افشانی نقش اساسی دارد. همچنین این عنصر پیش ماده‌ی هورمون اکسین بوده که برای رشد گیاه ضروری می‌باشد. این عنصر تحریک رشد جوانه‌های رویشی و زایشی را باعث شده و برای اغلب باغات خصوصا باغات پسته و سیب توصیه می‌گردد.

عنصر روی اغلب به‌صورت محلول‌پاشی اعمال می‌گردد و پس از جذب توسط برگ‌ها به سمت ریشه‌ها حرکت نموده و در آنجا ذخیره می‌گردد تا در طول فصل مورد استفاده قرار گیرد.

• بر (B):

زنده‌مانی دانه گرده، درصد جوانه‌زنی و طول لوله گرده در ارتباط با تامین غلظت مناسب از این عنصر در جوانه‌ها می‌باشد. این عنصر با تقویت جوانه‌های زایشی باعث بهبود عمل تلقیح و باروری گل‌ها می‌گردد. کمبود این عنصر باعث توقف رشد مریستم‌های انتهایی نوک ساقه و ریشه‌ها می‌شود. لذا محلول‌پاشی این عنصر هم بسیار گزارش شده‌است.

• کلسیم (Ca):

کلسیم از جمله ریزمغذی‌هایی است که نقش‌های متعددی در گیاهان برعهده دارد که از جمله آنها می‌توان به استحکام دیواره سلولی و افزایش تقسیمات سلولی اشاره کرد. درختان برای گلدهی و محصول دهی مناسب نباید در شرایط کمبود کلسیم قرار داشته باشند.

به‌طور کلی تغذیه درختان در فصل پاییز باعث رشد بهتر شاخه‌ها در بهار، بهبود گرده افشانی و در نهایت بهبود میوه‌بندی و کیفیت محصول نهایی می‌گردد. همچنین باید به این نکته توجه داشت که گیاهانی که از وضعیت تغذیه مناسب‌تری برخوردارند، مقاومت بالاتری نسبت به تنش‌های مختلف غیرزیستی و زیستی مانند آفات و بیماری‌ها دارند.